Υπάρχει μεγάλη απόκλιση και αβεβαιότητα σχετικά με τον αριθμό των σκαφών των κινεζικών στόλων απομακρυσμένων υδάτων (DWF). Η χαμηλή εκτίμηση των «ορατών» σκαφών είναι περίπου 900. Μια υψηλότερη εκτίμηση προϋποθέτει ότι πρέπει να προστεθούν περίπου 2000 «αόρατα» σκάφη. Ωστόσο, η απόκλιση μπορεί να είναι ότι ο μεγαλύτερος αριθμός περιλαμβάνει πλοία τα οποία δραστηριοποιούνται σε ύδατα κοντά στην Κίνα, π.χ. στην Κορέα.

Αν και η συντριπτική πλειονότητα της παραγωγής θαλάσσιων προϊόντων κατά μήκος των ακτών της Κίνας αποτελείται από μύδια και στρείδια, τα οποία δεν χρειάζονται τροφή, η μικρότερη ποσότητα θαλάσσιων ψαριών που εκτρέφονται, δηλαδή περίπου 2 mt ετησίως, δημιουργεί ζήτηση για ζωοτροφές κι έχει κάνει την Κίνα τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ιχθυαλεύρων στον κόσμο. Αυτό αποτελεί πρόβλημα για ορισμένες χώρες της Δυτικής Αφρικής, π.χ. την Σενεγάλη, όπου τα μικρά ψάρια τα οποία καταναλώνονταν από τους ανθρώπους τώρα εκτρέπονται σε εργοστάσια ιχθυάλευρων και εξάγονται στην Κίνα.

Η συνολική κατάσταση του κινεζικού τομέα των ψαριών και των θαλασσινών είναι, από την άποψη του διεθνούς εμπορίου, μεταβατική, από έναν κορυφαίο μεταποιητή πρώτων υλών ψαριών για επανεξαγωγή ως πρωτογενών προϊόντων (φιλέτο) ολοένα και περισσότερο προς έναν προμηθευτή υδρόβιων προϊόντων –πολλά από αυτά πρώτης ύλης και ορισμένα μεταποιημένα– για εγχώρια κατανάλωση. Η άλλη βασική τάση είναι η σταθερή αντικατάσταση των πρωτογενών από δευτερογενή μεταποιημένα προϊόντα στην κινεζική εξαγωγική προσφορά.

Για την ΕΕ, οι στόλοι τους οποίους αναπτύσσουν κινεζικές εταιρείες και ο αντίκτυπός τους τόσο στους αλιευτικούς πόρους στις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) διαφόρων χωρών όσο και στις θέσεις των κυβερνήσεων αυτών των χωρών αντιπροσωπεύουν προφανώς σοβαρό ανταγωνισμό και πρόκληση. Είναι δύσκολο να προτείνουμε μια στάση για τους στόλους της ΕΕ οι οποίοι αλιεύουν στην ΑΟΖ διαφόρων χωρών του παγκόσμιου Νότου εκτός από την αυστηρή τήρηση του γράμματος και του πνεύματος των αλιευτικών συμφωνιών και της τοπικής νομοθεσίας που ρυθμίζει τις δραστηριότητές τους.

Στον βαθμό που οι κινεζικοί ή άλλοι απομακρυσμένοι στόλοι δεν συμμορφώνονται με αυτούς τους κανονισμούς, αυτή η καλή πίστη θα πρέπει να οδηγήσει, στις χώρες όπου π.χ. ανταγωνίζονται ο στόλος της ΕΕ και της Κίνας, η ΕΕ να αποκτήσει σεβασμό και, τελικά, πιο πλεονεκτικούς όρους .

Οι κινεζικοί στόλοι οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Μαυριτανία και στην Σενεγάλη έλαβαν υψηλά επίπεδα επιδοτήσεων από την κινεζική κυβέρνηση, ενώ εκείνοι οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Μαδαγασκάρη, στον Μαυρίκιο, στον Ισημερινό και δτις Νήσους του Σολομώντα φαίνεται να έχουν ελάχιστες «ορατές» πληροφορίες για τις επιδοτήσεις. Αυτό υποδηλώνει ότι η διαφάνεια είναι ένα ζήτημα όχι μόνο όσον αφορά την ανάπτυξη στόλων και τα αλιεύματά τους, αλλά και όσον αφορά στις επιδοτήσεις.

Ο μεγάλος αριθμός σκαφών των κινεζικών στόλων απομακρυσμένων υδάτων και οι διάφορες τεχνικές οι οποίες επιτρέπουν σε αυτά τα πλοία να «βρίσκονται εν σκιά», αυξάνουν τις πιθανότητες παραβιάσεων. Αυτό συμβαίνει παρά την προσπάθεια των περισσότερων από τις χώρες οι οποίες μελετήθηκαν εδώ να μετριάσουν τέτοιες παραβιάσεις ακολουθώντας τις διεθνείς πρωτοβουλίες. Ωστόσο, η συνεχής έλλειψη των απαραίτητων στοιχείων για την αναφορά τέτοιων παραβάσεων εμποδίζει τις διεθνείς πρωτοβουλίες.

Εν μέρει λόγω συμφωνιών όπως η Blue Partnership for the Oceans, η συνεργασία και ο διάλογος μεταξύ ΕΕ και Κίνας σε διμερές επίπεδο έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, τα εμπόδια στην συνεργασία περιλαμβάνουν αντικρουόμενες γεωπολιτικές ατζέντες και τον δυνητικά διακυβευμένο ρόλο των κεντρικών θεσμικών οργάνων της ΕΕ υπό το φως των επιμέρους συμφωνιών μεταξύ της Κίνας και ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ.

Σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, η συνεργασία Κίνας-ΕΕ ενθαρρύνεται μέσω της συμμετοχής τους στους Περιφερειακούς Οργανισμούς Διαχείρισης Αλιείας (ΠΟΔΑ) και της αμοιβαίας προώθησης της διακυβέρνησης των ωκεανών μέσω πρόσφατων συμφωνιών, όπως η Συμφωνία για την πρόληψη της άναρχης αλιείας ανοικτής θάλασσας στον Κεντρικό Αρκτικό Ωκεανό (CAOFA). ) και την συμφωνία του ΠΟΕ για τις επιδοτήσεις της αλιείας.

Μία από τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές συνέπειες του κινεζικού αλιευτικού στόλου στις αλιευτικές δραστηριότητες της ΕΕ σε απομακρυσμένα ύδατα είναι η εξάντληση των αλιευτικών αποθεμάτων, η οποία συνδέεται με την περιβαλλοντική υποβάθμιση και έχει ως αποτέλεσμα την μειωμένη διαθεσιμότητα πόρων για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Η κύρια συνέπεια της παράνομης αλιείας είναι ο άμεσος ανταγωνισμός με την νόμιμη αλιεία σε όλες τις κλίμακες και σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, που αντιπροσωπεύει μια μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού για την ΕΕ και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς.

Όσον αφορά στις συνέπειες για τον αλιευτικό στόλο για την ΕΕ, η μελέτη υπογραμμίζει τον αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες στις χώρες υποδοχής· την μειωμένη πρόσβαση σε πόρους· τον αθέμιτο ανταγωνισμό και την μειωμένη διαθεσιμότητα εξαγόμενων προϊόντων. Επιπλέον, ορισμένες από τις συνέπειες για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας είναι οι επιπτώσεις στα ιχθυάλευρα, στον τομέα του χαβιαριού της ΕΕ και στην Νορβηγία, στον κλάδο σολομού και στην Σκωτία.

Προτείνεται μια σειρά συστάσεων οι οποίες επικεντρώνονται στον καλύτερο τρόπο προστασίας της ΕΕ από τις πρακτικές αθέμιτου παγκόσμιου ανταγωνισμού:

-Να αναπτύξει μια κατάλληλη στρατηγική για να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη κυριαρχία της Κίνας στις παγκόσμιες προμήθειες ιχθυάλευρων και να εξασφαλίσει την πρόσβαση της ΕΕ σε αυτόν τον σημαντικό πόρο.

-Να ενθαρρυνθούν οι εταιρείες θαλασσινών της ΕΕ να αναζητήσουν εταίρους πρωτογενούς επεξεργασίας εκτός Κίνας, εστιάζοντας σε εταίρους σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες με ικανές αλλά πιο οικονομικά αποδοτικές εργατικές δυνάμεις (π.χ. Βιετνάμ, Καμπότζη, Νότια Ασία καθώς και εναλλακτικές λύσεις της Λατινικής Αμερικής ή της Αφρικής).

-Προστασία της πρόσβασης της ΕΕ στις αλιευτικές δυνατότητες, λαμβάνοντας υπόψη τον αυξανόμενο αντίκτυπο της Κίνας στην πρόσβαση σε ιχθυαποθέματα τα οποία ενδιαφέρουν την ΕΕ, π.χ. τόνου, ιδιαίτερα στον Ειρηνικό και εντός της ΑΟΖ των νησιών του Δυτικού Ειρηνικού.

-Να ζητήσει περισσότερη διαφάνεια και αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την αλιευτική δραστηριότητα και τις αλιευτικές συμφωνίες της κινεζικής DWF σε διμερές και παγκόσμιο επίπεδο.

-Να διασφαλιστεί η επαρκής εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας της ΕΕ. Μεταξύ άλλων πλεονεκτημάτων, αυτό θα συμβάλει στην εφαρμογή ενός επαρκούς συστήματος ιχνηλασιμότητας.

-Να διασφαλιστεί ότι υπάρχει ένα παγκόσμιο σύστημα βασισμένο σε κανόνες το οποίο λαμβάνει υπόψη τα διαφορετικά συμφέροντα όλων των μερών για την ρύθμιση των διεθνών υποθέσεων των ωκεανών και των οικονομικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της αλιείας.

-Να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των διεθνών συμφωνιών για την ασφάλεια στην θάλασσα των αλιευτικών σκαφών (Συμφωνία του Κέιπ Τάουν – ΙΜΟ) και των συνθηκών εργασίας στα αλιευτικά σκάφη (ILO C188).

-Η διαπραγμάτευση της συμφωνίας για την βιοποικιλότητα πέρα από την εθνική δικαιοδοσία θα ενισχύσει επίσης τον θεμιτό ανταγωνισμό μεταξύ της Κίνας και της ΕΕ και θα συμβάλει στην προστασία του ωκεανού.

-Ενίσχυση των μονάδων παρακολούθησης, ελέγχου και επιτήρησης του Υπουργείου Αλιείας (ή ισοδύναμων οργανισμών) των χωρών με τις οποίες η ΕΕ έχει υπογράψει αλιευτικές συμφωνίες και, κατά συνέπεια, ενίσχυση της ικανότητάς τους να επιβάλλουν τον έλεγχο της αλιείας.

-Σε αλληλεπιδράσεις με Κινέζους διαπραγματευτές, να επισημάνουμε ότι η κεντρική κυβέρνηση της Κίνας έχει κηρύξει έναν «Οικολογικό αιώνα» και επιμένει στην διεθνή συνεργασία που οδηγεί σε αμοιβαία οφέλη. Αυτή η διακήρυξη αποκλείει τις ληστρικές πρακτικές που οδηγούν σε αθέμιτο ανταγωνισμό. Οι αλιευτικές συμφωνίες και συμβάσεις δεν θα πρέπει να οδηγούν σε αυξημένη εκμετάλλευση του πλήρους ή υπερεκμεταλλευόμενου αποθέματος. Η ΕΕ, μέσω της κατάλληλης υπηρεσίας, θα πρέπει να χρηματοδοτήσει την ΕΕ ή/και άλλες επιστημονικές ομάδες ικανές να αξιολογήσουν την κατάσταση των στοχευμένων αποθεμάτων χωρών στον Παγκόσμιο Νότο για να καθορίσουν το επίπεδο εκμετάλλευσης.

Το παραπάνω σημείο θα υποστήριζε επίσης τον διάλογο με την Κίνα σχετικά με το πρόβλημα της υπεραλίευσης στη Νότια Θάλασσα της Κίνας. και για την ανάγκη μείωσης των κινεζικών επιδοτήσεων για τους στόλους απομακρυσμένων υδάτων που οδηγούν σε αθέμιτο ανταγωνισμό.


ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ